Özofagus yani yemek borusu, farinks (yutak) ile mideyi birbirlerine birleştiren, yaklaşık olarak 25 santimetre uzunluğunda mühim bölümü kastan yapılmış tüp öiçiminde bir organdır. Özofagusun üst sınırı 6. boyun omuru hizasında, alt sınırı da 11. sırt omuzu hizasındadır. Özofagus yukarıdan aşağı istikamette Boyun bölümü, göğüs boşluğu bölümü ve karın boşluğu bölümü olmak üzere üç bölümden meydana gelmiştir.
Özofagus, boyun kısmında nefes borusunun (trakea) arkasında, boyun omurlarının önünde bulunmaktadır. Tiroit bezinin lopları ve "Arteria karotis komunis" adh atardamarlar, solda ve sağda olmak üzere özofagusun boyun bölümü ile komşuluk ederler. Özofagus, göğüs kafesi boşluğuna girdiğinde ilk olarak trakeanın arkasında yol alır. Buradan aşağıya doğru inerken, hafifce sola kayar. Bu sırada, aorta kavisinin sağında sol esas bronşunda arkasında bulunur. Bu sırada, aorta kavisinin sağında sol esas bronşun da arkasında bulunur. Aşağı indikçe aorta damarının go* ğüs bölümünün sağından, hafif olarak soluna geçer. Sonrasında karın boşluğuyla göğüs boşluğu birbirinden ayırmakta olan "Diyafragma" adındaki kası delip karın boşluğuna geçer. Özofagus, karın boşluğu içinde çok kısa bir yol aldıktan sonra midenin giriş deliği olarak niteleyeceğimiz "Kardia" adlı mide deliğine geçer. Özofragusun diyafragmadaki delikten geçtiği alan 10. sırt omuru hizasındadır.
Midenin kardia adlı deliğine açıldığı yer ise 11. sırt omurunun düzeyine uyar. Özofagusun birtakım bölgelerinde darlıklar bulunur. Bu darlıklardan ilki kesici dişlerden 15 santim uzaklıkta bulanmaktadır. İkinci darlık özofagusun aorta kavisini çaprazladığı bölgede, kesici dişlerden 22.5 santim uzaktadır. Üçüncü darlık kesici dişlerden 27.5 santim uzaklıkta olup, özofagusun sol esas bronşla çaprazlaşüğı alana uymaktadır. Dördüncü ve son darlık da kesici dişlerden 40 santim uzaklıkta olup, özofagusun diyafragmayı geçtiği alana uymaktadır. Bu darlıkların bilinmesi, bilhassa hekimler için önemlidir. Zira gastroskop denilen ve teşhis/tedavi amaçlarıyla mideye kadar gönderilen bir aletin hortum biçimindeki bölümü, bu darlıklardan geçerken birazcık zorlanır. Özofagus kas liflerinden zengin bir dokuya maliktir. Bu kasların ritmik olarak kasılıp "gevşemeleriyle, yutulan lokmalar özofagus yolu ile mideye taşınırlar. Nitekim baş aşağı duran bir insan bile, ağzındaki lokmayı yuttuğunda özofagusun bu ritmik kasılmalarının yardımı ile lokma mideye kadar taşınır. Sözünü ettiğimiz bu ritmik kasılma ve gevşeme hareketlerine "Peristaltik hareketler" denilir.
Özofagustaki peristaltik hareketleri kısaca şöyle anlatabiliriz: Yutulan lokma özofagus boşluğuna geldiğinde, bu alan kasılır. Bu sırada kasılan bölgenin hemen altındaki alan gevşektir. Kasılmış olan alanda özofagus boşluğu daralacağından, içerisindeki lokmayı bir alttaki gevşek alana iter. Bu kez birazcık önce gevşek olan bolüm kasılarak, içerisindeki lokmayı bir alttaki gevşek alana gönderir. Bu sırada ilk kasılan alan gevşer ve yeni gelecek olan bir lokmaya hazır olmaktadır. Bu biçimde lokmalar mideye kadar taşınırlar. Bu olayların düzenlenmesinde, Özofagus kaslarını kasılmaya yönelten sinir sisteminin çok büyük payı bulunur.
Yemek borusu kanserine sebep olan bariz etkenler var mıdır? Dünyada birbirinden çok uzak, coğrafi nitelikleri ve yaşam tarzı çok değişik birçok alanda yemek borusu kanseri sıklığı yüksektir. Bu bölgelerden biri Normandiya’daki Calvados’tur. Burada kanser yapıcı etken, köylüler tarafından geleneksel metodlarla üretilen ve bir ihtimalle kanser yapıcı maddeler içeren calvados likörüdür. Yemek borusu kanseri Curaçao Adası’nda da çok fazladır. Buradaki nedenin gıdaları çok sıcak yemek alışkanlığı olduğu zannedilir. Arjantin rampalarındaki goşolar adasında da yemek borusu kanserine yaygın rastlanır. Burada geleneksel olarak bir erkeklik gösterisi olarak sıcak mate çayı içmelerinin buna neden olduğu öne sürülmüştür. Yemek borusu kanseri, Hazar Denizi’nin İran kıyılarında da sıkça görülmektedir. Hastalığın, birtakım besinlerin, Bilhassa yoğurdun bu alana özgü hazırlanış biçiminden kaynaklandığı öne sürülmüştür.
İlgili aramalar: özefagus nedir, özofagus nedir, yemek borusu nedir, özofagus nerededir, yemek borusu nerededir
